Jan Paluch wielokrotnie startował w Rajdzie Tatrzańskim i odnosił w nim duże sukcesy. W 1949 roku wygrał, razem z kolegami z drużyny Ogniwa Bytom (taki szyld nosiła wtedy Polonia, władze klubu zostały zmuszone do zmiany nazwy przez komunistyczne władze) Wieczystą Nagrodę Przechodnią imienia Kazimierza Jurkowskiego, która przyznawana była najlepszej drużynie klubowej (brano pod uwagę wyniki trzech najlepszych zawodników). Obok Palucha znakomicie spisywali się Jerzy Jankowski i Kazimierz Gargul. Wspomniany Jankowski był również świetnym konstruktorem, jednym z współtwórców słynnego skutera „Osa”.

Paluch w 1955 roku zdobył Wielką Nagrodę Tatr, w której liczyły się punkty zdobyte przez reprezentantów poszczególnych krajów. Polska była w tej edycji najlepszym zespołem narodowym Rajdu Tatrzańskiego. Poza bytomskim motocyklistą biało-czerwonych reprezentowali Roman Żurawiecki, Ferdynand Kubski i Andrzej Kwiatkowski.

Błotnista Głodówka

Kiedy rozpoczął się kultowy rajd? Pierwsza edycja miała miejsce 11 – 12 września 1937 roku. Pasjonaci dwóch kółek zgodnie stwierdzili, że w przepięknych Tatrach można ścigać się na motocyklach. Jednym z inicjatorów był zawodnik Kazimierz Jurkowski, którego później nazwę nosił puchar dla najlepszej krajowej drużyny klubowej.

Do premierowego Rajdu Tatrzańskiego zgłosiło się 47 śmiałków, z których sklasyfikowano zaledwie 11 (w tym siedmiu poza konkursem). Największy problem motocykliści mieli z podjazdem na Głodówkę. Na błotnistej i grząskiej polanie wielu zawodników zakończyło rywalizację. Pierwszym, historycznym, zwycięzcą był Józef Docha z Legii Warszawa, który startował na Sokole 600. Docha w czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, brał udział w Powstaniu Warszawskim a po zakończeniu działań wojennych został prezesem Polskiego Związku Motocyklowego i miał duży wpływ na to, że szybko reaktywowano Rajd Tatrzański; wpłynął też mocno na rozwój żużla. Niestety Docha zmarł w 1951 roku zakatowany przez komunistyczną bezpiekę.

Zaledwie 10 procent!

Pierwszy powojenny, a czwarty w historii, Rajd Tatrzański odbył się 24-25 czerwca 1946 roku. Trasa w Zakopanem była niesamowicie trudna i skrajnie wyczerpująca. Z 96 startujących do mety dojechało 9! Wygrał Andrzej Żymirski z Okęcia Warszawa, który później został nawet mistrzem Polski w rajdach samochodowych oraz miał znany w całym kraju warsztat samochodowy, specjalizujący się w naprawach BMW.

Król Tatr

W 1955 roku wprowadzono Wielką Nagrodę Tatr, w której klasyfikowano najlepsze drużyny narodowe. Jak wspominaliśmy pierwszą edycję wygrali biało-czerwoni w składzie z Janem Paluchem. Od 1955 indywidualnie rywalizowano już o Puchar Tatr. Pierwszym zwycięzcą był Roman Żurawiecki, przyjaciel Palucha, który był wówczas zawodnikiem Budowlanych Gliwice. Żurawiecki wcześniej wygrał także dwukrotnie indywidualnie Rajd Tatrzański w latach 1951 i 1954. Najlepszym jednak w historii był Remigiusz Jan Szczerbakiewicz, który triumfował czterokrotnie. Sportowiec reprezentujący klub ze Świdnika zwyciężał w latach 1958, 1963, 1964 i 1972. Dlatego nazywano go królem Tatr. Szczerbakiewicz triumfował w rajdach motocyklowych na całym świecie, był też współtwórcą modeli motocykli produkowanych w świdnickiej WSK.

W kultowym rajdzie startowało wielu uznanych sportowców. W 1963 roku wśród marek motocykli najlepsi byli zawodnicy startujący na Junaku, wśród nich Andrzej Gąsienica Roj, który w 1952 roku (Oslo) i cztery lata później (Cortina d’Ampezzo) startował w igrzyskach olimpijskich w narciarstwie alpejskim. Dla każdego ówczesnego motocyklisty już udział w Rajdzie Tatrzańskim był czymś wyjątkowym. Przygotowywano się do niego żmudnie przez wiele miesięcy. Zawodnicy, którzy odnosili w nim sukcesy, zdobywali popularność. Rywalizację w Tatrach obserwowało tysiące widzów, pokazywano ją w Telewizji Polskiej, ale również w innych europejskich stacjach. Prasa opisywała morderczą walkę hardych sportowców na górzystym terenie.

Nie tylko Zakopane

Większość edycji była rozgrywana w Zakopanem, ale zdarzało się, że motocykliści ścigali się poza Tatrami. W 1953 roku start i meta znajdowały się w Szczawnicy, w 1969 roku w Nowym Targu. W latach 1971 i 1972 bazą Rajdu Tatrzańskiego była Zawoja a rok później Mszana Dolna.

Pod koniec lat 70. Rajd Tatrzański zaczął tracić na znaczeniu, między innymi z powodu rosnącej popularności enduro, czyli sportu motorowego, w którym pokonuje się trasy o nawierzchni asfaltowej, jak i terenowej.  W rajdzie zmieniła się także formuła zawodów i zaczęto startować na motocyklach trialowych. Obecnie w Nowym Targu i okolicach organizowany jest Klasyczny Rajd Tatrzański, który jednak niewiele ma wspólnego z kultowym rajdem. Ilość startujących, zainteresowanie rywalizacją jest znikome.

Poniżej szczegółowe informacje o Rajdzie Tatrzańskim

Rajd Tatrzański rozgrywany był w konkurencjach indywidualnych i zespołowych.

W indywidualnych rywalizowano:

• O zwycięstwo w Rajdzie Tatrzańskim, w którym wygrywał zawodnik z najlepszym ogólnym wynikiem. Od 1955 roku tę rywalizację określano walką o Puchar Tatr.
• O Nagrodę Ziemi Nowotarskiej, przyznawano ją motocyklistom, którzy byli najlepsi w klasach 50, 125, 175 i pow. 175 ccm.

W konkurencjach zespołowych rywalizowano:

• O Wielką Nagrodę Tatr  – od 1955 roku klasyfikowano najlepsze zespoły narodowe. Drużyny liczyły po czterech zawodników, a pod uwagę brano wyniki trzech najlepszych.
• O Wieczystą Nagrodę Przechodnią im. Kazimierza Jurkowskiego – klasyfikowano najlepsze drużyny klubowe krajowe. Zespoły składały się z czterech zawodników a oceniano wyniki trzech najlepszych.
• O Międzynarodową Nagrodę Klubową (od 1961 roku im. Zenona Sokołowskiego) – klasyfikowano najlepsze drużyny klubowe międzynarodowe. Zespoły składały się z czterech zawodników a oceniano wyniki trzech najlepszych.
• Uczestnicy Rajdu Tatrzańskiego otrzymywali również medale

Złoty medal – otrzymał każdy z zawodników, który ukończył rajd, a suma jego punktów karnych nie przekraczała 150 procent średniej arytmetycznej ilości punktów trzech zawodników najlepszych w zawodach.

Srebrny medal – otrzymał każdy zawodnik, który ukończył rajd, a suma punktów karnych nie przekroczyła wartości granicznej dla złotego medalu + 30 punktów karnych.

Brązowy medal – otrzymał każdy zawodnik, który ukończył rajd, a suma punktów karnych nie przekroczyła wartości granicznej dla złotego medalu + 50 punktów karnych.

Zasady punktacji

Zawodnicy startujący w Rajdzie Tatrzańskim musieli się spieszyć, ale także bardzo uważać na to, aby nie zarobić za dużo punktów karnych. Za co nimi karano? Między innymi za każdą rozpoczętą minutę spóźnienia na start – 1 pkt karny; jeśli zawodnik spóźnił się na metę ponad 60 minut był wykluczony z rajdu. Karano również za nie wjechanie na odcinek po sygnale sędziego – 10 punktów karnych, czy za zatrzymanie na odcinku – 5 punktów karnych. W czasie rajdu zabroniona była jazda motocyklem po… uprawach rolnych i leśnych. W regulaminie informowano, że za ewentualne szkody odpowiedzialności ponosi zawodnik a nie organizator.

Zwycięzcy Rajdów Tatrzańskich

1937 – Józef Docha (Legia Warszawa)

1938 – Józef Docha (Legia Warszawa)

1939 – J. Kubiak (Legia Warszawa)

1946 – Andrzej Żymirski (Okęcie Warszawa)

1947 – Jerzy Dąbrowski (PKM Warszawa)

1948 – Stanisław Brun (PKM Warszawa)

1949 – Jerzy Dąbrowski (PKM Warszawa)

1950 – Stanisław Brun (SHL Kielce)

1951 – Roman Żurawiecki (Budowlani Gliwice)

1952 – Władysław Bębenek (Włókniarz Kraków)

1953 – Zbigniew Kupczyk (CWKS Warszawa)

1954 – Roman Żurawiecki (Budowlani Gliwice)

Zdobywcy Pucharu Tatr

1955 – Roman Żurawiecki (Budowlani Gliwice)

1956 – Pudil i Polanka (obaj Czechosłowacja) ex aequo

1957 – Giles (Anglia)

1958 – Remigiusz Jan Szczerbakiewicz (LPŻ Świdnik)

1959 – A. Zemen (Czechosłowacja)

1960 – J. Miller (Anglia)

1961 – T. Fletcher (Anglia)

1962 – J. Harris (Anglia)

1963 – Remigiusz Jan Szczerbakiewicz (Avia Świdnik)

1964 – Remigiusz Jan Szczerbakiewicz (Avia Świdnik)

1965 – C. Oeberg (Szwecja)

1966 – P. Valek (Czechosłowacja)

1968 – E. Schmider (Niemiecka Republika Federalna)

1969 – Zbigniew Pieczara (Polska)

1970 –

1971 –

1972 – Remigiusz Jan Szczerbakiewicz (Avia Świdnik)

1973 –

1974 –

1975 –

1976 – Robert Błachut (Hutnik Kraków)

1977 –

1978

Wielka Nagroda Tatr (Zwycięskie Zespoły Rajdów Tatrzańskich)

1955 – POLSKA (Roman Żurawiecki, Ferdynand Kubski, Andrzej Kwiatkowski, Jan Paluch)

1956 – Czechosłowacja (Sedina, Klimt, Soucek, Pudil, Roucka, Polanka)

1957 – Czechosłowacja (Pudil, Polanka, Roucka, Klimt)

1958 – Szwecja (Stagman, Skogsmo, Forsten, Hagman)

1959 – Czechosłowacja (Janicek, Stastka, Hoffer, Zemen)

1960 – Czechosłowacja (Pudil, Polanka, Roucka, Klimt, Bouska)

1961 – Czechosłowacja (Polanka, Darebny, Pudil, Klimt, Stepan)

1962 – POLSKA (Remigiusz Jan Szczerbakiewicz, Józef Rewerelli, Janusz Orzepowski, Wilhelm Jugowski, Janusz Konczarek)

1963 – POLSKA (Zenon Wieczorek, Wilhelm Jugowski, Andrzej Roj-Gąsienica, Edward Kurowski, Janusz Konczarek)

1964 – NRD (Salevsky, Uhlig, Stieger, Halser)

1965 – NRD (Salevsky, Uhlig, Weber, Lohr)

1966 – Czechosłowacja (Valek, Mrazek, Briza, Fojtik)

1967 – nie rozgrywano

1968 – 1972 – nie zdobyto.

1973 – POLSKA (Zdzisław Chlebda, Eugeniusz Rechul, Dubiel, Rajchel)

1974 – 1978 – nie zdobyto.

Międzynarodowa Nagroda Klubowa (od 1961 roku imienia Zenona Sokołowskiego)

1955 – CWKS Warszawa

1956 – UAMK (Czechosłowacja)

1957 – Motor Cycle Club (Anglia)

1958 – KKCiM Kraków

1959 – UAMK (Czechosłowaca)

1960 – TKM Zakopane

1961 – GST Berlin (NRD)

1962 – UAMK (Czechosłowacja)

1963 – GST Berlin (NRD)

1964 – Vorvaerts Lipsk (NRD)

1965 – Squadre Militare Milano (Włochy)

1966 – MC Bergamo (Włochy)

1967 – nie rozgrywano

1968 – Vorvaerts Lipsk (NRD)

1969 – 1970 – nie zdobyto

1971 – KKCiM Kraków

1972 – Avia Świdnik

1973 – PKS Dębnicki Kraków

1974 – 1977 – nie zdobyto

1978 – Hutnik Kraków

Wieczysta Nagroda Przechodnia imienia Kazimierza Jurkowskiego

1949 – Ogniwo Bytom (Jan Paluch, Jerzy Jankowski, Kazimierz Gargul)

1950 – Związkowiec Warszawa

1951 – CWKS Warszawa

1952 – Ogniwo Warszawa

1953 – Spójnia Wrocław

1954 – Budowlani Warszawa

1955 – CWKS Warszawa

1956 – CWKS Warszawa

1957 – Legia Warszawa

1958 – KKCiM Kraków

1959 – Legia Warszawa

1960 – LPŻ Kraków

1961 – LPŻ Świdnik

1962 – SHL Kielce

1963 – PKS Dębnicki Kraków

1964 – PKS Dębnicki Kraków

1965 – SHL Kielce

1966 – Legia Warszawa

1967 – nie rozgrywano

1968 – nie zdobyto

1969 – Avia Świdnik

1970 – nie zdobyto

1971 – KKCiM Kraków

1972 – Avia Świdnik

1973 – Avia Świdnik

1974 – Avia Świdnik

1975 – Hutnik Kraków

1976 – Avia Świdnik

1977 – nie zdobyto

1978 – Gorce Nowy Targ